Έχουν περάσει αρκετοί μήνες από τότε που η Άννα Πατρικίου μου έστειλε αυτό το e-mail. Δεν ξέρω τι είχε συμβεί και δεν το είχα δει. Σήμερα το βρήκα και πραγματικά με συγκίνησε, αφού με γύρισε πάλι σε εκείνα τα χρόνια. Άννα να είσαι καλά
Γεια χαρά λοιπόν,
Μέσα στη ραστώνη των διακοπών βρήκα το blog σας (από τύχη, ή από πρόθεση.) Η μακρινή δεκαετία του ΄60 με κατάκλυσε. Εγώ με κοτσιδάκια, ένα χρόνο μικρότερη από τη νόμιμη ηλικία, ανέβαινα με δέος τα σκαλιά του Δεύτερου Γυμνασίου. Ναι, τότε δίναμε εξετάσεις για να μπούμε στο γυμνάσιο. Όλα ήταν ένα μυστήριο. Η αυστηρότητα, η γνώση, η ‘καθαρεύουσα’ των βιβλίων, οι νέες φιλίες και συμμαχίες. Στην πρώτη τάξη ήμασταν πολλές (μόνο κορίτσια), καθισμένες τρεις-τρεις στο θρανίο, που μόλις μας χωρούσε. Γνωρίζοντας μερικά παιδιά ήρθα σε επαφή με μια νέα πραγματικότητα. Θυμάμαι ένα κορίτσι από το αναμορφωτήριο, με μελανιασμένους από το ξύλο μηρούς. Ή τη συνονόματη μου Άννα, όμορφη, έξυπνη, καλοσχηματισμένη, που διέγραψε με την κιμωλία κάνοντας ένα Χ στη φάτσα του μικροκαμωμένου και μικρόνοου καθηγητή των μαθηματικών. Αυτή είχε δίκιο λύνοντας το πρόβλημα στον πίνακα, αυτός όχι. Την απέβαλαν από όλα τα σχολεία, και την έβλεπα να σκοτώνει την ώρα της στο φούρνο των γονιών της. Αδικία, αδικία…
Ψήλωσα αρκετά, αλλά πάντα είχα την αίσθηση απορίας και αδικίας, σαν να βρίσκεται κάπου αλλού ο πραγματικός κόσμος. Μας είχαν κατεβάσει στη βασιλίσσης Σοφίας, απ’ όπου περνούσε η πομπή για το γάμο Σοφίας-Χουάν. Κάποια είπε: πετάξτε την Ισπανική σημαία, κρατήστε μόνο την Ελληνική. Αντίσταση υποτίθεται. . . Ή κάποιες φωνές, «1-1-4», «προίκα στην παιδεία.»
Ιδού μερικοί καθηγητές/τριες που κράτησα το όνομα και τη μορφή τους:
Δεν ξέρω γιατί, πρώτη μου έρχεται η κ. Θεοφίλου. Μας έβαζε εύκολα κ πολυσέλιδα τεστ, κι αυτή κοιτούσε το παράθυρο με βλέμμα απλανές και σουφρωμένα χείλη. Κάτι απροσδιόριστο πήρα από αυτήν, την ικανότητα να «την κάνω» και να σώζομαι προσωρινά όταν τα προβλήματα φαίνονται άλυτα.
Η σταρ του σχολείου η περιβόητη Ριρή Βενιεράτου, καθηγήτρια γυμναστικής και υπεύθυνη για τις συνολικές γυμναστικές επιδείξεις στο Στάδιο. Πολλές οι θαυμάστριες της. Από αυτήν έμαθα να ξεπερνώ τα «εμπόδια», και την υποστήριξη που μπορεί να μου δώσει ένα υγιές σώμα.
Μετά έρχεται η κ. Βενιζέλου. Με τον άσπρο ατημέλητο κότσο της, τα γκρι ταγιεράκια της, λάτρης της Ελληνικής γραμματείας και ειδικά του Παπαδιαμάντη (που τότε τον διαβάζαμε άνετα στο πρωτότυπο.)
Ο κ. Αρχοντίδης, πραγματικός άρχοντας, με κάτασπρα πυκνά μαλλιά, καθηγητής των Νέων Ελληνικών και λάτρης της συμπατριώτισσας του Σαπφούς. Όταν κάποτε πήγα στο μικρό διαμέρισμα όπου έμενε με τη γυναίκα και την κόρη του, εξεπλάγην που δεν έμενε σε κάποιο πολυτελέστερο, ανάλογο του υψηλόφρονα ύφους του.
Είναι περίεργο, που πρώτοι μου έρχονται στο νου οι άνθρωποι των θεωρητικών μαθημάτων, μια που τελειώνοντας έδωσα εξετάσεις και μπήκα στο Ε.Μ.Π. και εμείς του πρακτικού σνομπάραμε τα σχετικά με τη γλώσσα τότε. Αλλά φαίνεται τα γράμματα είναι γράμματα, και σε διαμορφώνουν με τρόπο ανεξίτηλο.
Η κ. Κουφιδάκη, μελετηρός και προοδευτικός άνθρωπος (βοήθησε στη χάραξη νέας πολιτικής για την παιδεία τότε) μας δίδασκε ιστορία. Εμείς στο πρακτικό τμήμα, της κλείναμε την πόρτα, για να μη βγούμε διάλειμμα, ν’ ακούσουμε κι άλλα θαυμαστά για την Ιταλική Αναγέννηση. Στις εκδρομές την αποκαλούσαμε με τους στίχους του γνωστού τραγουδιού «ne me quittes pas». Πέθανε πρόωρα, λίγα χρόνια μετά.
Τέλος η όμορφη ξανθο-κοκκινομάλλα κ. Βιβιέ, περισσότερο δασκάλα της ζωής παρά των Γαλλικών. Μας μάθαινε έμπραχτα τι σημαίνει γυναικεία δύναμη και αξιοπρέπεια.
Στα πρακτικά τμήματα βασιλιάς των μαθηματικών ήταν ο κ. Ραπτάκης. Μας έκανε κι ένα ακόμα μάθημα, κοσμογραφία νομίζω. Αισθαντικό βλέμμα με μεγάλες γυριστές βλεφαρίδες, επί τέλους ένοιωσα όμορφα με τη γεωμετρία και την άλγεβρα. Η τριγωνομετρία βαρετή.
Φυσική θυμάμαι τον κ. Μόσχο, νομίζω. Γουρουνάκι τον λέγαμε από το ροζ χρώμα του, όμως εγώ έτρεφα ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτόν.
Στα θρησκευτικά, είχαμε για χρόνια τον κ. Σιμιτζή. Λέγαμε είναι «η ώρα του παιδιού», ως και παπούτσι είχε πετάξει κάποιο ανόητο κορίτσι μέσα στην τάξη. Το άσπρο του ματιού του ήταν γεμάτο κόκκινες φλεβίτσες, στην προσπάθεια του να βάλει τάξη σ’ αυτό το θηριοτροφείο.
Η δασκάλα της Ωδικής στις πρώτες τάξεις, κ. Αναστασίου νομίζω. Μια ευαίσθητη μικροσκοπική καλλιτεχνική φιγούρα, που το φόρτε της οι ήταν οι σχολικές γιορτές.
Αλλά και άλλοι και άλλες, που δεν θυμάμαι το όνομα τους τώρα, ή το θυμάμαι αλλά δεν μπορώ (ακόμα) να πω κάτι καλό γι’ αυτό. Τότε είχα θυμό με κάθε τι που μου έβαζε όρια. Τώρα όλα έχουν πάρει τη θέση τους στη προσωπική μου γεωγραφία, όλα καλά, όλα ήταν δοσμένα με αγάπη, τουλάχιστον σαν πρόθεση.
Σαν τάξη, φάγαμε ένα βράδυ μαζί με δυο-τρεις καθηγήτριες στον Πειραιά, στην «κόκκινη βάρκα.» Η κάθε μία πήρε το δρόμο της. Καμιά φορά με φέρνει δίπλα τους η ζωή, χαιρετιόμαστε, δεν ανοιγόμαστε όμως η μια στην άλλη. Όλη μας η καταπιεσμένη αντίδραση βγήκε με φόρα στο τέλος, μετά τον αποχαιρετισμό του σχολείου. Σχίσαμε κομματάκια την πράσινη τσόχα που κάλυπτε τις έδρες, ανοίξαμε τις βρύσες… Το κουρδιστό πορτοκάλι…
Να είστε καλά που μου θυμίσατε αυτά τα χρόνια και αυτούς τους δασκάλους.
Άννα Πατρικίου
Γεια χαρά λοιπόν,
Μέσα στη ραστώνη των διακοπών βρήκα το blog σας (από τύχη, ή από πρόθεση.) Η μακρινή δεκαετία του ΄60 με κατάκλυσε. Εγώ με κοτσιδάκια, ένα χρόνο μικρότερη από τη νόμιμη ηλικία, ανέβαινα με δέος τα σκαλιά του Δεύτερου Γυμνασίου. Ναι, τότε δίναμε εξετάσεις για να μπούμε στο γυμνάσιο. Όλα ήταν ένα μυστήριο. Η αυστηρότητα, η γνώση, η ‘καθαρεύουσα’ των βιβλίων, οι νέες φιλίες και συμμαχίες. Στην πρώτη τάξη ήμασταν πολλές (μόνο κορίτσια), καθισμένες τρεις-τρεις στο θρανίο, που μόλις μας χωρούσε. Γνωρίζοντας μερικά παιδιά ήρθα σε επαφή με μια νέα πραγματικότητα. Θυμάμαι ένα κορίτσι από το αναμορφωτήριο, με μελανιασμένους από το ξύλο μηρούς. Ή τη συνονόματη μου Άννα, όμορφη, έξυπνη, καλοσχηματισμένη, που διέγραψε με την κιμωλία κάνοντας ένα Χ στη φάτσα του μικροκαμωμένου και μικρόνοου καθηγητή των μαθηματικών. Αυτή είχε δίκιο λύνοντας το πρόβλημα στον πίνακα, αυτός όχι. Την απέβαλαν από όλα τα σχολεία, και την έβλεπα να σκοτώνει την ώρα της στο φούρνο των γονιών της. Αδικία, αδικία…
Ψήλωσα αρκετά, αλλά πάντα είχα την αίσθηση απορίας και αδικίας, σαν να βρίσκεται κάπου αλλού ο πραγματικός κόσμος. Μας είχαν κατεβάσει στη βασιλίσσης Σοφίας, απ’ όπου περνούσε η πομπή για το γάμο Σοφίας-Χουάν. Κάποια είπε: πετάξτε την Ισπανική σημαία, κρατήστε μόνο την Ελληνική. Αντίσταση υποτίθεται. . . Ή κάποιες φωνές, «1-1-4», «προίκα στην παιδεία.»
Ιδού μερικοί καθηγητές/τριες που κράτησα το όνομα και τη μορφή τους:
Δεν ξέρω γιατί, πρώτη μου έρχεται η κ. Θεοφίλου. Μας έβαζε εύκολα κ πολυσέλιδα τεστ, κι αυτή κοιτούσε το παράθυρο με βλέμμα απλανές και σουφρωμένα χείλη. Κάτι απροσδιόριστο πήρα από αυτήν, την ικανότητα να «την κάνω» και να σώζομαι προσωρινά όταν τα προβλήματα φαίνονται άλυτα.
Η σταρ του σχολείου η περιβόητη Ριρή Βενιεράτου, καθηγήτρια γυμναστικής και υπεύθυνη για τις συνολικές γυμναστικές επιδείξεις στο Στάδιο. Πολλές οι θαυμάστριες της. Από αυτήν έμαθα να ξεπερνώ τα «εμπόδια», και την υποστήριξη που μπορεί να μου δώσει ένα υγιές σώμα.
Μετά έρχεται η κ. Βενιζέλου. Με τον άσπρο ατημέλητο κότσο της, τα γκρι ταγιεράκια της, λάτρης της Ελληνικής γραμματείας και ειδικά του Παπαδιαμάντη (που τότε τον διαβάζαμε άνετα στο πρωτότυπο.)
Ο κ. Αρχοντίδης, πραγματικός άρχοντας, με κάτασπρα πυκνά μαλλιά, καθηγητής των Νέων Ελληνικών και λάτρης της συμπατριώτισσας του Σαπφούς. Όταν κάποτε πήγα στο μικρό διαμέρισμα όπου έμενε με τη γυναίκα και την κόρη του, εξεπλάγην που δεν έμενε σε κάποιο πολυτελέστερο, ανάλογο του υψηλόφρονα ύφους του.
Είναι περίεργο, που πρώτοι μου έρχονται στο νου οι άνθρωποι των θεωρητικών μαθημάτων, μια που τελειώνοντας έδωσα εξετάσεις και μπήκα στο Ε.Μ.Π. και εμείς του πρακτικού σνομπάραμε τα σχετικά με τη γλώσσα τότε. Αλλά φαίνεται τα γράμματα είναι γράμματα, και σε διαμορφώνουν με τρόπο ανεξίτηλο.
Η κ. Κουφιδάκη, μελετηρός και προοδευτικός άνθρωπος (βοήθησε στη χάραξη νέας πολιτικής για την παιδεία τότε) μας δίδασκε ιστορία. Εμείς στο πρακτικό τμήμα, της κλείναμε την πόρτα, για να μη βγούμε διάλειμμα, ν’ ακούσουμε κι άλλα θαυμαστά για την Ιταλική Αναγέννηση. Στις εκδρομές την αποκαλούσαμε με τους στίχους του γνωστού τραγουδιού «ne me quittes pas». Πέθανε πρόωρα, λίγα χρόνια μετά.
Τέλος η όμορφη ξανθο-κοκκινομάλλα κ. Βιβιέ, περισσότερο δασκάλα της ζωής παρά των Γαλλικών. Μας μάθαινε έμπραχτα τι σημαίνει γυναικεία δύναμη και αξιοπρέπεια.
Στα πρακτικά τμήματα βασιλιάς των μαθηματικών ήταν ο κ. Ραπτάκης. Μας έκανε κι ένα ακόμα μάθημα, κοσμογραφία νομίζω. Αισθαντικό βλέμμα με μεγάλες γυριστές βλεφαρίδες, επί τέλους ένοιωσα όμορφα με τη γεωμετρία και την άλγεβρα. Η τριγωνομετρία βαρετή.
Φυσική θυμάμαι τον κ. Μόσχο, νομίζω. Γουρουνάκι τον λέγαμε από το ροζ χρώμα του, όμως εγώ έτρεφα ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτόν.
Στα θρησκευτικά, είχαμε για χρόνια τον κ. Σιμιτζή. Λέγαμε είναι «η ώρα του παιδιού», ως και παπούτσι είχε πετάξει κάποιο ανόητο κορίτσι μέσα στην τάξη. Το άσπρο του ματιού του ήταν γεμάτο κόκκινες φλεβίτσες, στην προσπάθεια του να βάλει τάξη σ’ αυτό το θηριοτροφείο.
Η δασκάλα της Ωδικής στις πρώτες τάξεις, κ. Αναστασίου νομίζω. Μια ευαίσθητη μικροσκοπική καλλιτεχνική φιγούρα, που το φόρτε της οι ήταν οι σχολικές γιορτές.
Αλλά και άλλοι και άλλες, που δεν θυμάμαι το όνομα τους τώρα, ή το θυμάμαι αλλά δεν μπορώ (ακόμα) να πω κάτι καλό γι’ αυτό. Τότε είχα θυμό με κάθε τι που μου έβαζε όρια. Τώρα όλα έχουν πάρει τη θέση τους στη προσωπική μου γεωγραφία, όλα καλά, όλα ήταν δοσμένα με αγάπη, τουλάχιστον σαν πρόθεση.
Σαν τάξη, φάγαμε ένα βράδυ μαζί με δυο-τρεις καθηγήτριες στον Πειραιά, στην «κόκκινη βάρκα.» Η κάθε μία πήρε το δρόμο της. Καμιά φορά με φέρνει δίπλα τους η ζωή, χαιρετιόμαστε, δεν ανοιγόμαστε όμως η μια στην άλλη. Όλη μας η καταπιεσμένη αντίδραση βγήκε με φόρα στο τέλος, μετά τον αποχαιρετισμό του σχολείου. Σχίσαμε κομματάκια την πράσινη τσόχα που κάλυπτε τις έδρες, ανοίξαμε τις βρύσες… Το κουρδιστό πορτοκάλι…
Να είστε καλά που μου θυμίσατε αυτά τα χρόνια και αυτούς τους δασκάλους.
Άννα Πατρικίου
